Ngọc Lặc là một huyện ở phía Tây bắc của tỉnh Thanh Hóa, với địa hình đồi núi phức tạp, phía Bắc giáp huyện Bá Thước và một phần huyện Lang Chánh, phía Nam giáp với huyện Thọ Xuân, phía Đông giáp với huyện Cẩm Thủy, phía Tây giáp với huyện Thường Xuân và Lang Chánh. Với diện tích đất nông nghiệp lớn chủ yếu là thâm canh cây lúa. Nhận thấy nếu sản phẩm nông nghiệp chỉ dừng lại chỗ hạt lúa, hạt gạo thì giá trị gia tăng của sản phẩm không cao, không nâng cao được giá trị của sản phẩm và mức thu nhập cho người dân nên một số hộ tại xã Lam Sơn đã mạnh dạn chế biến thành những món ăn trong đó có Bún tươi. Với hơn 10 năm gắn bó với nghề làm bún, từ thời bố mẹ cho đến thời tôi ngày nay đã cùng nhau tạo nên một thương hiệu riêng ngay trên mảnh đất quê hương mình sinh ra “ Bún Tươi Minh Hường”.
Được theo học nghề bún từ thời bố, ông Trịnh Ngọc Minh chủ của cơ sở sản xuất và kinh doanh bún tươi Minh Hường cho biết. Để làm ra được sợi bún ngon không hề đơn giản và phải trải qua rất nhiều công đoạn, từ chọn nguyên liệu thế nào cho đến chế biến tạo ra sản phẩm làm sao cho chất lượng nhất tất cả đều phải thực hiện bằng một quy trình khép kín. Trong đó, chọn gạo là khâu quan trọng nhất, quyết định đến 90% chất lượng của bún. Gạo được chọn làm bún là gạo tẻ, cơ sở đã lựa chọn nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương là Khang Dân để tạo nên những sợi bún thơm ngon. Nguồn nguyên liệu gạo Khang Dân được cơ sở ký hợp đồng với Công ty lớn đóng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Gạo được xay hòa tan với nước được gọi là bột nước. Tùy vào mùa và thời tiết nóng hay lạnh, người làm bún đem ngâm bột nước 2-3 đêm. Đến khi mùi nước dậy mùi chua thơm, thì mang ra ép kiệt nước, sau đó đem bột nắm thành quả. Các quả bột được đem đi hấp chín dở, rồi được đem đi giã nát cho đến khi dẻo quánh, thì lại cho vào túi vải lượt bóp lấy tinh bột, lọc cặn bã bỏ đi. Tinh bột đó được đưa vào máy ép thành những sợi bún đều đặn chảy xuống nồi nước đun sôi, đợi khi các sợi bún nổi lên thì vớt ra, cho vào chậu nước lạnh, gỡ tơi từng sợi và bắt thành từng “con bún” hoặc “lá bún”… rồi sấp vào rổ lót lá chuối hoặc lá dong.
Quy trình làm bún phải trải qua rất nhiều công đoạn như vậy, nên sợi bún tươi Minh Hường luôn có sự đặc trưng riêng là sợi bún trắng, song, ăn mềm có mùi chua thơm đúng vị. Sợi bún to hay là nhỏ phụ thuộc vào lỗ khuôn. Lá bún sợi nhỏ thường được sử dụng ăn tươi, ăn kèm với các món ăn như Bún chả thịt nướng, bún cá chấm, bún đậu mắm tôm…
Xã hội ngày càng phát triển, các món ăn, ăn kèm với bún tươi ngày càng đa dạng dẫn đến lượng tiêu thụ bún của cơ sở ngày càng tăng lên. Áp dụng các quy trình sản xuất truyền thống kết hợp với máy móc hỗ trợ, ngày nay sản phẩm “Bún Tươi Minh Hường” dần khẳng định được thị trường trong tỉnh. Để đáp ứng được nhu cầu của thị trường cơ sở đã đầu tư các máy móc hỗ trợ, sản lượng từ đó cũng tăng lên đáng kể. Nói không với chất phụ gia, hàn the, cơ sở bún tươi Minh Hường luôn quan tâm và tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm, chất lượng đầu ra của bún tươi được kiểm định định kỳ. Không chỉ quan tâm về chất lượng sản phẩm cơ sở còn đưa các thông tin, thành phần, hướng dẫn sử dụng và bảo quản lên tem nhãn mác bao bì, nhằm tạo nên một sản phẩm chất lượng từ bên trong đến yếu tố thẩm mỹ, thuận tiện cho người sử dụng ở bên ngoài.
Việc gìn giữ và phát triển nghề làm bún của cơ sở đã tạo nên giá trị kinh tế ngay tại địa phương của mình, đảm bảo được thị trường đầu ra cho sản phẩm bún tươi, cung cấp cho các nhà hàng, quán ăn sáng, các đại lý bán lẻ trong huyện và trong tỉnh. Với sự tin tưởng và những phản hồi tích cực từ phía khách hàng, đó cũng là động lực lớn cho cơ sở tiếp tục phát triển mạnh hơn, từ đó tạo được công ăn việc làm cho những lao động tại địa phương, giúp nâng cao đời sống, đóng góp vào nên kinh tế phát triển của xã hội. Với mong muốn phát triển hơn nữa trên thị trường, năm 2023 cơ sở sản xuất và kinh doanh Bún tươi Minh còn vinh dự được lựa chọn là sản phẩm đặc trưng, tham gia sản phẩm OCOP của huyện Ngọc Lặc, đây cũng là một cơ hội lớn để cơ sở thể hiện được chất lượng sản phẩm của đặc sắc của quê hương, đưa sản phẩm lên một vị thế mới.